داخلتان تحت تضادداخلتان تحت تضاد، از اصطلاحات علم منطق بوده و به این صورت که دو قضیه جزئیه مختلف در کيف و متفق در غير آن می‌باشد، همچنین از اقسام قضایای متقابل می‌باشد. ۱ - توضیح اجمالیداخلتان تحت تضاد، از اصطلاحات علم منطق بوده و به این صورت که دو قضیه جزئیه مختلف در کيف و متفق در غير آن می‌باشد، همچنین از اقسام قضایای متقابل می‌باشد. اگر دو قضيه به حسب کيف مختلف باشند و به حسب کمّ، هر دو جزئى باشند، آنها را «داخل تحت تضاد» گويند؛ مانند: بعضى مهره‌داران پستاندارند و بعضى مهره‌داران پستاندار نيستند. داخلتان تحت تضاد ممکن است هر دو صادق باشند، ولي کاذب‌بودن هر دو ممکن نيست، بلکه اگر يکى کاذب باشد حتماً ديگرى صادق خواهد بود، زيرا در غير اين صورت، اجتماع متضادان بر صدق لازم مى‌آيد [۱]
مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۰۴.
.۱.۱ - دليل نامگذارىدليل نام‌گذارى داخلتان تحت تضاد اين است که مندرج در متضادتان‌اند؛ سالبه جزئیه مندرج تحت سالبه کلیه و موجبه جزئیه مندرج تحت موجبه کلیه، و در صدق و کذب بر عکس ضدين‌اند؛ يعنى صدق هر دو ممکن و کذب هر دو غير ممکن است؛ بنابراين اگر يکى از آنها کاذب باشد دومى حتماً صادق است، اما اگر اولى صادق باشد لازم نمى‌آيد که دومى کاذب باشد؛ مثلاً اگر قضيه «بعضى طلاها سياه است» کاذب باشد، لازم مى‌آيد که قضيه «بعضى طلاها سياه نيست» صادق باشد، اما اگر قضيه «بعضى معادن طلاست» صادق باشد، لازم نمى‌آيد که قضيه «بعضى معادن طلا نيست» کاذب باشد، بلکه اين قضيه نيز صادق است [۳]
فرهنگ اصطلاحات منطقى، ص ۶۵
[۴]
گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص ۱۳۵
[۵]
مشکوة الدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه تالیف صدرالدین شیرازی، ص۳۴۶.
۲ - پانویس
۳ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «داخلتان تحت تضاد»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۵. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|